Đồi núi “nở hoa”

Sau 3 năm được ở trong khu tái định cư trên đồi Pom Phai, cuộc sống của gia đình anh Vi Văn Khuyến (sinh năm 1975), ở bản Ngàm, xã Tam Thanh đã đủ đầy hơn trước. Dưới nền căn nhà sàn khang trang là ăm ắp những lúa, ngô, đồ đoàn được sắp đặt ngay ngắn, gọn gàng. Anh bảo: “Từ ngày về đây sinh sống, gia đình không còn phải lo lũ quét đất vùi nữa. Bà con được ở gần nhau, đoàn kết hơn và thi đua phát triển kinh tế, cuộc sống khấm khá hơn rồi”.

Khu tái định cư cho bà con khu Co Hương, bản Ngàm, xã Tam Thanh sừng sững giữa núi rừng biên giới.

Ngược thời gian chừng 5 năm trước, gia đình anh Khuyến còn sinh sống ở khu Co Hương cùng gần 20 hộ dân khác nằm ven con suối Khà chảy về từ bên kia biên giới. Vào mùa khô, con suối hiền hòa vui tai là thế. Nhưng vào mùa mưa, nước quặn đỏ dâng cao, cuốn đi cả ruộng, vườn, nhà cửa. Vậy nên trong khu không có ngôi nhà nào được kiên cố và tất cả các hộ dân đều thuộc diện hộ nghèo. Cả bản vẫn thuộc diện đặc biệt khó khăn.

Sau mùa mưa năm 2018, trên đồi Pom Lóc phía sau những nóc nhà chơ vơ, tạm bợ ấy bị nứt há. Cả trăm nghìn khối đất đá cheo leo phía trời cao có thể đổ sập vùi lấp họ bất kể lúc nào. Cuộc sống bám chặt nơi rừng xanh núi đỏ, cơm chưa đủ no, áo chưa đủ ấm, họ không thể mua thêm đám đất ở nơi an toàn, đành ở lại đó, phó thác tính mạng cho trời.

Như một giấc mơ, năm 2021, tỉnh Thanh Hóa đã có chủ trương xây dựng khu tái định cư trên đồi Pom Phai để di dời khẩn cấp toàn bộ hộ dân ở khu Co Hương và một số hộ dân thuộc bản Ngàm, xã Tam Thanh sinh sống ở khu vực có nguy cơ cao về thiên tai đến nơi an toàn. Cuối năm 2022, khu tái định cư đã hoàn thành. Người dân Co Hương không những được cấp đất ở, mà còn được hỗ trợ 50 triệu đồng mỗi hộ để di dời, dựng lại nhà cửa.

Từ ngày về sinh sống trên khu tái định cư, được cấp ủy, chính quyền tuyên truyền, vận động, bà con Co Hương dần xóa bỏ tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Mùa nào việc nấy, hết trồng lúa thì vào rừng thu hoạch nứa, vầu, tre, luồng về bán, cuộc sống đã khá khẩm hơn trước.

Con đường từ trung tâm xã vào bản Ngàm rồi dẫn lên khu tái định cư cũng đã được bê tông kiên cố, có cầu vượt sông, thuận lợi cho bà con giao thương. Bí thư Chi bộ bản Ngàm Lò Văn Piên hồ hởi cho biết: “Nhờ được sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước, bản đã khấm khá, thoát khỏi diện đặc biệt khó khăn. Cả bản có 139 hộ, nay chỉ còn lại 26 hộ nghèo”.

Thực hiện chủ trương quy hoạch, sắp xếp ổn định dân cư theo Chương trình phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi giai đoạn 2021-2025 tại Quyết định số 624-QĐ/TU ngày 23/7/2021 của Tỉnh ủy Thanh Hóa, đến nay, đã có 4 khu tái định cư tập trung được hoàn thành, phục vụ di dời khẩn cấp 151 hộ dân sinh sống ở khu vực có nguy cơ cao về thiên tai. Khu tái định cư trên đồi Pom Phai ở bản Ngàm, xã Tam Thanh là một trong số ấy. Ngoài ra, còn có 15 dự án đang được triển khai, 12 dự án đang hoàn thiện thủ tục đầu tư, để bố trí đất ở an toàn cho 1.175 hộ gia đình.

Không chỉ vậy, bằng hình thức tái định cư xen ghép, trong giai đoạn 2021-2025, đã có 4 dự án hoàn thành, bố trí đất ở cho 79 hộ; 5 dự án đang được triển khai để bố trí đất ở cho 119 hộ và 8 dự án đang được hoàn thiện thủ tục đầu tư để bố trí tái định cư cho 102 hộ. Ngoài ra, theo hình thức tái định cư xen ghép, đã có 233 hộ được bố trí đất ở tại nơi an toàn. Bên cạnh đó, bằng nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia, đã có 3 dự án sắp xếp, ổn định dân cư tập trung được triển khai, phục vụ di dời 243 hộ dân sinh sống ở khu vực có nguy cơ cao thiên tai đến nơi an toàn.

Thực hiện Chương trình phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi, các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc xã Hồi Xuân được gìn giữ và phát huy.

Chủ trương quy hoạch, sắp xếp dân cư theo Chương trình phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi giai đoạn 2021-2025 khẳng định quyết tâm chính trị lớn của Tỉnh ủy. Bởi ở một tỉnh đất rộng, người đông, địa hình chia cắt, phức tạp, thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề của thiên tai, dịch bệnh thì việc dành nguồn lực xây dựng các khu tái định cư, hỗ trợ kinh phí để người dân di dời đến nơi ở mới với hàng trăm tỷ đồng là một thách thức lớn. Tuy nhiên, xuất phát từ mục tiêu đảm bảo an toàn tính mạng của người dân là ưu tiên hàng đầu nên chủ trương ấy đã “nở hoa, kết trái”.

Ngoài các khu tái định cư, từ Chương trình phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi giai đoạn 2021-2025, đã có hàng trăm công trình, dự án đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng được triển khai. Các bệnh viện, trường học được xây dựng với đầy đủ cơ sở vật chất, trang thiết bị. Nhiều nhà máy, xí nghiệp đi vào hoạt động, tạo việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân. Những thành quả ấy đã góp phần quan trọng giảm mạnh tỷ lệ hộ nghèo khu vực miền núi năm 2024 xuống còn 8,6%. Thu nhập bình quân đầu người không ngừng tăng qua các năm, đạt 44,39 triệu đồng/người vào năm 2024.

Theo dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIX tại Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XX, nhiệm kỳ 2025-2030: Chương trình phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi được triển khai đồng bộ trên các lĩnh vực. Đã có 11/14 nhóm chỉ tiêu hoàn thành và vượt kế hoạch, như: Tỷ lệ đường ô tô đến trung tâm thôn, bản được cứng hóa đạt 100%; 100% thôn, bản có điện lưới quốc gia; 100% trường, lớp học được xây dựng kiên cố; 95% thôn, bản có nhà văn hóa - khu thể thao... Thông qua chương trình đã góp phần tích cực vào công tác đảm bảo an sinh xã hội, giảm nghèo, cải thiện hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội ở khu vực miền núi; giữ gìn, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc thiểu số; giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đảm bảo an ninh biên giới quốc gia; củng cố, tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc, nâng cao niềm tin của đồng bào các dân tộc đối với Đảng và Nhà nước.

Bài và ảnh: Đỗ Đức