Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

Lịch sử đã minh chứng, sự phát triển hưng thịnh của quốc gia - dân tộc luôn có vai trò và đóng góp to lớn của các bậc hiền tài, trí thức uyên bác. Bởi vậy mà danh sĩ Thân Nhân Trung đã đúc kết thành câu nói nổi tiếng: “Hiền tài là nguyên khí quốc gia”.

Em Hà Duyên Phúc cùng các thầy giáo Trường THPT chuyên Lam Sơn tại Kỳ thi Olympic Vật lý quốc tế năm 2024.

Đó không chỉ hàm ý tôn vinh, khẳng định sức mạnh to lớn của trí thức, trí tuệ, mà còn là giá trị đạo đức cao quý của người Việt.

Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, dân tộc ta dẫu có lúc thăng trầm, thịnh suy, nhưng hầu hết các vương triều, các bậc minh quân đều xem trọng tri thức, đề cao sĩ phu, ngưỡng mộ những người văn võ song toàn, đức cao đạo trọng. Văn kiện Đại hội lần thứ X của Đảng khẳng định: “Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) cùng với khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu, là nền tảng và động lực thúc đẩy CNH, HĐH đất nước”. Đặc biệt, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã ban hành Nghị quyết số 29-NQ/TW về “Đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XVIII, XIX cũng đã xác định, đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực là một trong những chương trình trọng tâm tạo xung lực thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.

Bám sát định hướng, chiến lược phát triển sự nghiệp GD&ĐT của Đảng và của tỉnh, cùng với sứ mạng của ngành đó là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước, những năm qua, ngành GD&ĐT tỉnh nhà đã đề ra nhiều giải pháp mang tính chiến lược, đồng thời tập trung chỉ đạo, thực hiện nhằm nâng cao toàn diện chất lượng GD&ĐT, nhất là chất lượng mũi nhọn. Trong đó, các giải pháp trọng tâm được ngành triển khai thực hiện như chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, giáo viên đủ về số lượng, bảo đảm chất lượng; không ngừng đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy, đánh giá chất lượng học sinh (HS); đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy, học và quản lý giáo dục; tập trung phát hiện và bồi dưỡng HS năng khiếu, HS giỏi; đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng phát huy phẩm chất năng lực HS, đảm bảo dạy thật, học thật; xây dựng, bổ sung kịp thời các cơ chế, chính sách cho đội ngũ giáo viên...

Với sự quan tâm cũng như nhiều cách làm cụ thể, đội ngũ cán bộ, giáo viên Thanh Hóa đã và đang phát huy vai trò nòng cốt trong truyền thụ tri thức, nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Từ năm 1984 đến nay, HS Thanh Hóa đã giành được hàng chục huy chương Olympic khu vực và quốc tế. Trong đó riêng giai đoạn 2021-2025, đoạt 9 huy chương, gồm 5 HCB và 4 HCĐ. Ví như năm 2021, đoạt 1 HCB môn Vật lý Olympic quốc tế, 1 HCĐ môn Vật lý Olympic châu Á - Thái Bình Dương. Năm 2022, đoạt 1 HCB trong kỳ thi Olympic Toán học quốc tế. Năm 2023 đoạt 1 HCB trong kỳ thi Olympic Vật lý quốc tế. Năm 2024, có 1 HS đoạt HCB, 2 HS đoạt HCĐ tại kỳ thi Olympic Vật lý châu Á - Thái Bình Dương và 1 HS đoạt HCB kỳ thi Olympic Vật lý quốc tế; 1 HS đoạt HCĐ tại kỳ thi Olympic Hóa học quốc tế Mendeleev. Trong kỳ thi chọn HS giỏi quốc gia THPT năm 2024, HS Thanh Hóa đoạt 84 giải, đạt tỷ lệ 93,3%, xếp thứ nhất toàn quốc về tỷ lệ đạt giải. Cũng ở kỳ thi này, năm 2025, HS Thanh Hóa đoạt 77 giải, trong đó ở môn Toán có 10/10 HS dự thi đoạt giải và có tới 2 giải Nhất... Về chất lượng giáo dục đại trà, qua thống kê, điểm trung bình thi tốt nghiệp THPT năm 2024 của HS tỉnh Thanh Hóa xếp thứ 18/63 tỉnh, thành phố; năm 2025 xếp thứ 7/34 tỉnh, thành trong cả nước (tương đương thứ 11/63 tỉnh, thành trước đây), tăng 26 bậc so với năm 2020...

Để có nguồn lực cho sự phát triển, bồi đắp “nguyên khí quốc gia”, việc xây dựng đội ngũ nhà giáo vững mạnh, toàn diện phải được xác định là khâu “then chốt”; đó là trách nhiệm của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị và xã hội.

Để xây dựng đội ngũ nhà giáo vững mạnh, cần sự thống nhất nhận thức của cả hệ thống chính trị về vị trí, vai trò quan trọng của giáo dục. Đồng thời quan tâm bồi dưỡng, khơi dậy lòng tự hào và trách nhiệm của đội ngũ nhà giáo đối với quê hương, đất nước. Cùng với đó, cần tạo chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện về chất lượng đào tạo nhân lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn. Đồng thời, ưu tiên đào tạo gắn với yêu cầu đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Bố trí nguồn lực từ ngân sách Nhà nước và huy động nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển hạ tầng GD&ĐT, tạo môi trường thuận lợi cho đội ngũ nhà giáo làm việc, nghiên cứu, sáng tạo và cống hiến...

Lịch sử đã minh chứng, trong suốt quá trình phát triển, xứ Thanh đã sản sinh và đóng góp cho dân tộc biết bao nhân tài, góp phần làm vượng cho “nguyên khí quốc gia”, làm nên một xứ Thanh trăm năm đất học, nổi tiếng sánh ngang với nhiều vùng đất cổ giàu truyền thống văn hiến trong khắp cả nước. Hiện nay, chúng ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới với những khát vọng thịnh vượng, vươn mình cùng dân tộc. Để hiện thực hóa mục tiêu đưa Thanh Hóa vào nhóm các tỉnh dẫn đầu cả nước, trở thành một cực tăng trưởng mới ở phía Bắc của Tổ quốc và đến năm 2030 trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại, cần sự quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, hiệu quả của các cấp, ngành, của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp Nhân dân trong tỉnh. Trong đó, ngành GD&ĐT phải làm tốt nhiệm vụ đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, chuẩn bị đầy đủ hành trang cho thế hệ trẻ vững vàng trước những thử thách mới.

Bài và ảnh: Phong Sắc