Nhân lực chất lượng cao: Yêu cầu cấp thiết trong kỷ nguyên số

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), tự động hóa và nền kinh tế số... đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây không chỉ là yếu tố then chốt để phát triển kinh tế - xã hội, mà còn là nền tảng để nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học, công nghệ (KHCN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Trường Đại học Hồng Đức ký kết hợp tác với Tập đoàn Cen Group.

Yếu tố “then chốt” trong kỷ nguyên mới

Thanh Hóa có nguồn nhân lực dồi dào với trên 2,6 triệu lao động, trình độ văn hóa tương đối cao, trong đó lao động đã qua đào tạo chiếm gần 75%. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 5 trường đại học, 11 trường cao đẳng chuyên nghiệp và 80 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, mỗi năm có khoảng 11.000 lao động được đào tạo ở các trường dạy nghề. Bên cạnh đó, Thanh Hóa có đội ngũ trí thức đông đảo với hơn 236.000 người (trí thức KHCN khoảng 157.000 người), trong đó có 38 phó giáo sư, gần 500 tiến sĩ và trên 5.000 thạc sĩ.

Xác định rõ vai trò, tầm quan trọng của chất lượng nguồn nhân lực đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, Thanh Hóa đã sớm quan tâm, ban hành nhiều cơ chế, chính sách phát triển nguồn nhân lực. Kế hoạch số 266-KH/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Thanh Hóa đã xác định đầy đủ, toàn diện và cụ thể các giải pháp phát triển nhân lực chất lượng cao trên cả ba phương pháp: Đào tạo - thu hút - trọng dụng. Trong đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã giao Ban Thường vụ Đảng ủy UBND tỉnh lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, các ngành KHCN, kỹ thuật nhất là lĩnh vực chíp bán dẫn, AI, khoa học dữ liệu, Big Data, điện toán đám mây (Cloud Computing), IoT... có tầm nhìn chiến lược đến năm 2030, định hướng đến năm 2045. Đồng thời, tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng về kỹ năng số, công nghệ mới và triển khai các mô hình trường học thông minh, lớp học ảo, học liệu số, tạo điều kiện để học sinh, sinh viên tiếp cận công nghệ sớm.

Sinh viên Trường Cao đẳng Nghề Nghi Sơn thực tập tại các nhà máy.

Ngoài ra, tỉnh cũng đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực, nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.

Tuy nhiên, hiện nay nhân lực KHCN, đặc biệt là nhân lực trực tiếp trong các tổ chức KHCN còn mỏng; số cán bộ nghiên cứu khoa học của tỉnh tuy đã tăng từ 4,9 người/1 vạn dân (năm 2021) lên 5,5 người/1 vạn dân (năm 2024), nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với mức trung bình của cả nước (7,05 người/1 vạn dân); thiếu các chuyên gia đầu ngành và nhân lực trình độ cao trong một số lĩnh vực KHCN... Do đó, cùng với chủ trương, chiến lược phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tỉnh đang đẩy mạnh đổi mới giáo dục và đào tạo, qua đó góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Chủ động tham gia Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư

Để có nguồn nhân lực chất lượng cao, có tư duy sáng tạo, kỹ năng vững vàng trong kỷ nguyên số, có phẩm chất đạo đức, khả năng thích ứng cao với sự thay đổi không ngừng của KHCN, sẵn sàng tham gia vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, các trường đại học, cao đẳng trên địa bàn tỉnh đang nỗ lực chuyển mình mạnh mẽ trong việc đổi mới nội dung, phương pháp đào tạo.

Sinh viên Trường Cao đẳng Nghề Nghi Sơn thực tập tại các nhà máy.

Khẳng định việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao là xu thế tất yếu trong thời đại công nghệ số, PGS.TS Lê Hoằng Bá Huyền, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Nghề nông nghiệp Thanh Hóa cho rằng: “Nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao đóng vai trò quyết định tạo nên sự thành công của mọi tổ chức, quốc gia. Đây là nguồn lực quan trọng nhất, quyết định năng suất, chất lượng, hiệu quả sử dụng các nguồn lực khác trong hệ thống các nguồn lực”.

Theo PGS.TS Lê Hoằng Bá Huyền, để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp cần thực hiện tốt việc đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo; phát triển đội ngũ giảng viên gắn với phát triển đội ngũ nghệ nhân, chuyên gia, người dạy nghề. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, đầu tư các thiết bị mô phỏng cho thực hành, thực tập; gắn lý thuyết với rèn luyện kỹ năng nghề... Đồng thời, về phía người học, cần thực hiện hướng nghiệp, tạo điều kiện để học sinh tốt nghiệp THCS, THPT có lựa chọn đúng nhất để tiếp tục học ở cấp học, trình độ cao hơn hoặc theo học giáo dục nghề nghiệp.

Tại Trường Cao đẳng Nghề Nghi Sơn (phường Nghi Sơn), việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao luôn được nhà trường xác định là nhiệm vụ trọng tâm. Với quy mô đào tạo 665 học sinh, sinh viên/năm, nhờ gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp trong và ngoài Khu Kinh tế Nghi Sơn, tỷ lệ học sinh, sinh viên có việc làm sau khi tốt nghiệp đạt từ 85 – 90%, nhiều ngành nghề kỹ thuật, dịch vụ đạt tới 95%. Đặc biệt, một số ngành còn có học viên được tuyển dụng trước khi tốt nghiệp.

Sinh viên Trường Cao đẳng Nghề Nghi Sơn thực tập tại các nhà máy.

Thạc sĩ Nguyễn Huy Phương, Phó Hiệu trưởng phụ trách Trường Cao đẳng Nghề Nghi Sơn cho biết: “Những năm qua, nhà trường đã tập trung đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại cho các phòng học, xưởng thực hành, tạo điều kiện để học sinh, sinh viên được rèn luyện kỹ năng nghề trong môi trường sát với thực tế sản xuất. Song song với đó, đội ngũ giảng viên thường xuyên được bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng sư phạm và cập nhật công nghệ mới nhằm đáp ứng yêu cầu đào tạo. Nhà trường cũng đặc biệt chú trọng liên kết với các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh để xây dựng chương trình đào tạo phù hợp, tổ chức thực tập, thực tế sản xuất cũng như tạo cơ hội việc làm cho sinh viên sau khi ra trường”.

“Để xây dựng nguồn nhân lực trình độ cao thích ứng với kỷ nguyên số, cần phải xây dựng hệ thống giáo dục hiệu quả, gắn liền với thực tiễn của thị trường lao động, tạo điều kiện để học sinh, sinh viên phát triển toàn diện không chỉ về kiến thức chuyên môn mà còn cả kỹ năng mềm, năng lực ngoại ngữ, tư duy sáng tạo, tinh thần khởi nghiệp... Bên cạnh đó, vai trò của doanh nghiệp, nhà trường và Nhà nước cần được gắn kết chặt chẽ trong quá trình đào tạo nhằm bảo đảm hiệu quả và tính ứng dụng cao cho nguồn nhân lực chất lượng cao sau đào tạo” - thạc sĩ Nguyễn Huy Phương chia sẻ thêm.

Bài và ảnh: Linh Hương