Tầm cao và chiều sâu văn hóa xứ Thanh - nguồn lực để phát triển bền vững

Hiện lên từ chiều sâu lịch sử, rực rỡ bởi kho tàng di sản, đậm đà bởi bản sắc cộng đồng các dân tộc anh em – văn hóa xứ Thanh nổi bật và riêng khác trong kho tàng di sản văn hóa Việt. Văn hóa xứ Thanh không chỉ tỏa sáng từ chiều sâu truyền thống, bản sắc mà đã và đang vươn tới tầm cao phát triển. Nó được ví như mạch nguồn ngàn đời chảy mãi, đã bồi đắp tâm hồn, hun đúc ý chí, thắp sáng khát vọng vươn lên, thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, nền tảng tinh thần vững chắc cho sự nghiệp đổi mới, hội nhập và khát vọng thịnh vượng.

Lễ hội Lam Kinh.

Từ “sức mạnh mềm”

Nếu ví văn hóa Việt Nam như một vườn hoa bốn mùa, thì văn hóa xứ Thanh chính là một đóa hoa nở sớm, rực rỡ và trường tồn. Văn hóa ấy vừa là nguồn lực tinh thần vừa là sức mạnh nội sinh để cộng đồng bền chặt niềm tin, hun đúc ý chí, nuôi dưỡng khát vọng phát triển. Thanh Hóa được biết đến là một vùng đất “địa linh nhân kiệt”. Nơi đây từng là kinh đô Lam Kinh của nhà Hậu Lê, là quê hương nữ tướng Triệu Thị Trinh với lời thề “cưỡi cơn gió mạnh, đạp bằng sóng dữ”. Nơi đây còn được thiên nhiên ưu ái ban tặng “cảnh sắc phong thủy hữu tình”.

Cùng với đó, lịch sử cũng đã trao cho Thanh Hóa một di sản vô giá với hệ thống di tích, lễ hội, trò diễn dân gian, loại hình nghệ thuật truyền thống đồ sộ. Nhiều di sản đã vượt khỏi giới hạn địa phương để trở thành tài sản chung của nhân loại: Di sản Văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ; các di tích quốc gia đặc biệt như Lam Kinh, đền Bà Triệu, hang Con Moong...; cùng hàng loạt di sản phi vật thể như: Lễ hội Lam Kinh, Lễ hội Đền Bà Triệu, Trò Xuân Phả, Ngũ trò Viên Khê, Pồn Pôông... Ngoài ra, những sản phẩm, sản vật nức tiếng như trống đồng Thiệu Trung, bánh gai Tứ Trụ, quế Thường Xuân, chè lam Phủ Quảng... cũng góp phần làm nên thương hiệu văn hóa - kinh tế cho mảnh đất này.

Đó là những chứng tích sống động về một vùng đất dày dặn trầm tích lịch sử, giàu bản sắc văn hóa. Và cũng chính sự giàu có, đa dạng của kho tàng di sản vật thể và phi vật thể ấy đã tạo nên “hồn cốt”, bản sắc riêng của xứ Thanh. Những giá trị văn hóa ấy không chỉ là những “nhân chứng” giúp thế hệ hôm nay hiểu rõ hơn về cội nguồn, truyền thống, mà còn là “sức mạnh mềm” để Thanh Hóa vững vàng trên con đường phát triển, hiện thực hóa khát vọng trở thành tỉnh giàu đẹp, văn minh, hiện đại; một tỉnh kiểu mẫu của cả nước. Đúng như Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII đã khẳng định: “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội”.

Đến động lực thắp sáng khát vọng thịnh vượng

Thực hiện định hướng của Đảng về phát triển văn hóa, xứ Thanh đã và đang phát huy “sức mạnh mềm”, đưa văn hóa trở thành động lực để phát triển, đổi mới và hội nhập. Trong nhiệm kỳ qua, bức tranh văn hóa xứ Thanh đã có nhiều khởi sắc. Toàn tỉnh có 14 di sản văn hóa phi vật thể được công nhận di sản cấp quốc gia; 190 di tích được tu bổ, chống xuống cấp; 8/20 lễ hội được khôi phục, trong đó nhiều lễ hội được phục dựng trang trọng, quy mô.

Đặc biệt, văn hóa không chỉ nằm trong bảo tàng hay di tích, mà hiện diện trong từng mái nhà, từng con phố, từng nhịp sống thường ngày. Phong trào xây dựng đời sống văn hóa đã lan tỏa mạnh mẽ: 84,1% gia đình được công nhận danh hiệu “Gia đình văn hóa”, 84,8% thôn, bản, khu phố đạt danh hiệu văn hóa. Đó chính là những “viên gạch nhỏ” góp phần dựng xây nền móng xã hội lành mạnh, kỷ cương.

Công tác gia đình và phòng, chống bạo lực gia đình đạt nhiều kết quả quan trọng, góp phần vun đắp những “tế bào lành mạnh” cho cộng đồng. Song hành với đó, văn hóa đọc cũng được khơi dậy mạnh mẽ: Thư viện tỉnh đã thu hút gần 3 triệu lượt bạn đọc, luân chuyển hơn 4,6 triệu lượt sách báo, tổ chức hàng chục triển lãm, hoạt động trải nghiệm. Bảo tàng tỉnh trở thành điểm đến hấp dẫn với gần 100 nghìn lượt khách tham quan, học tập.

Lĩnh vực văn học nghệ thuật, nghệ thuật biểu diễn, điện ảnh... cũng khởi sắc rõ nét. Hàng trăm buổi biểu diễn nghệ thuật chuyên nghiệp, gần 6.000 buổi chiếu phim lưu động đến tận miền núi, miền biển đã đem văn hóa đến gần hơn với Nhân dân. Hơn 200 công trình văn học nghệ thuật được công bố, nhiều tác giả trẻ được bồi dưỡng, góp thêm tiếng nói sáng tạo cho đời sống tinh thần của xã hội.

Sự gắn kết giữa văn hóa với du lịch đã tạo thành động lực quan trọng cho phát triển. Giai đoạn 2021-2025, Thanh Hóa đón hơn 58,2 triệu lượt khách, tổng thu từ du lịch ước đạt 128.886 tỷ đồng. Những con số đáng ghi nhận này đã khẳng định sức hút của một vùng đất vừa giàu bản sắc văn hóa, vừa năng động trong phát triển. Các sản phẩm du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm gắn với văn hóa dân tộc ngày càng hấp dẫn, góp phần kéo dài thời gian lưu trú, gia tăng chi tiêu của du khách.

Giữ gìn bản sắc, làm giàu giá trị, phát huy văn hóa như một nguồn lực - đó không chỉ là nhiệm vụ, mà còn là trách nhiệm, là niềm tự hào và khát vọng của mỗi người con xứ Thanh. Những thành tựu quan trọng trong nhiệm kỳ 2020-2025 là minh chứng sống động cho sự nỗ lực, quyết tâm và sáng tạo của cả hệ thống chính trị, của từng cán bộ, đảng viên và người dân. Bước vào giai đoạn mới, với khát vọng xây dựng Thanh Hóa trở thành cực tăng trưởng của khu vực Bắc Trung bộ và cả nước, văn hóa tiếp tục là “ngọn lửa” hun đúc niềm tin, là “mạch nguồn” chảy mãi, tiếp sức cho sự nghiệp phát triển bền vững, thịnh vượng.

Bài và ảnh: Thùy Linh